การตามใจตนเอง….คำตอบจากท่านพุทธทาสภิกขุ

สวัสดีครับพี่น้อง เพื่อน ๆนักอ่านทุกท่าน

ผมขออนุญาตเชิญธรรมคำสอนของพระนักปราชญ์ท่านอาจารย์พุทธทาสมาประเดิมเป็นท่านแรกในบทความเรื่องคำสอนทางศาสนาพุทธครับ ท่านได้ศึกษา ทดลองปฏิบิติอย่างถึงที่สุด ยอมแม้ถึงขั้นเอาชีวิตเข้าแลก ขอเพียงให้ได้รู้คำตอบที่ท่านสงสัย

ท่านเคยเล่าไว้ว่า หากเผลอตบยุงเพียงหนึ่งตัว ท่านก็จะยอมนั่งให้ยุงกัดทั้งคืน เพื่อเป็นการลงโทษตัวเอง จะได้จำไว้ไม่ทำผิดอีก


ข้อความต่อไปนี้ผมได้คัดเรียบเรียง อ้างอิงจากหนังสือ “กิเลสปุจฉา ปัญญาเฉลย” จัดพิมพ์โดย “สำนักพิมพ์ปราณ” เกิดขึ้นจากการตั้งคำถามในหนึ่งชีวิตของเราว่า หากเราได้พบหลวงพ่อพุทธทาสอีกครั้ง เราจะถามท่านว่าอะไรบ้าง จากนั้นก็ค้นธรรมะบรรยายของท่านที่ปรากฏอยู่ในที่ต่าง ๆเป็นคำตอบ แม้ว่าจะผ่านกาลเวลามาพอสมควรแล้ว แต่กลับใช้ได้ดี และตรงใจเราเป็นที่สุด



กิเลสปุจฉา หมายถึง พวกเราที่ยังมีความโลภ โกรธ หลง วนเวียนอยู่ในชีวิตประจำวัน
ปัญญาเฉลย ทุกท่านคงจะทราบอยู่แล้วว่า คำว่า ปัญญา ในที่นี้ก็หมายถึงท่านพุทธทาสซึ่งพรั่งพร้อมด้วยคุณสมบัติที่เรายกย่องเชิดชูว่าท่านเป็นผู้ทรงปัญญา ได้ตอบคำถามของพวกเราอีกทอดหนึ่ง
คำตอบเหล่านี้ใช่เพียงทำให้เราได้ความรู้เท่านั้น แต่กลับช่วยแก้ไขปัญหาต่าง ๆที่ยุ่งเหยิงในชีวิตของเราให้ดีขึ้นด้วย

ผมขอกราบขอบพระคุณ ท่านบรรณาธิการสำนักพิมพ์ปราณ มา ณ ที่นี้ด้วยครับ 

คำถาม
คนเราในปัจจุบัน มักดำเนินชีวิตแบบตามใจตนเองมากขึ้น มีผลเสียอย่างไร และแก้ไขได้อย่างไร?

คำตอบ (จากท่านหลวงพ่อพุทธทาส)
การตามใจตนเอง ทำให้ใจต่ำลงเพราะเหตุใด เพราะเหตุว่าการตามใจตัวเองนั้น คือ การตามใจกิเลส

กิเลส คือ สิ่งที่ทำให้ใจสกปรก มืดมัวและเร่าร้อน ทุก ๆศาสนาเรียกคำว่ากิเลสโดยบุคลาธิษฐานว่า ผีปีศาจ พญามารบ้าง ซาตานบ้าง แล้วแต่จะเรียกตามภาษาแห่งศาสนานั้น ๆ แต่ความหมายตรงกันหมด ฉะนั้น การตามใจตนเองเพราะเห็นแก่ความสุขของเนื้อหนัง ก็คือตามใจภูติผีป๊ศาจนั้นเอง

ตรงกันข้าม คือ การบังคับตัวเอง ย่อมนำมาซึ่งความมีใจสูง ทำให้มีใจสะอาด สว่าง และสงบเย็นมากขึ้น ไม่ตกเป็นลูกสมุนของผีปีศาจพญามารหรือซาตาน อันเป็นความหมายของมนุษย์ที่ถูกต้อง
การบังคุับตัวเองนี้คือคำสอนของทุก ๆศาสนาในโลก และพระพุทธศาสนานั้นใช้พระพุทธวจนะทั้งหมดในพระไตรปิฎกให้บังคับตนเองโดยใช้:-

• ศีล คือ การบังคับตัวเองทางด้านกายและวาจาโดยเด็ดขาด โดยไม่มีช่องทางที่จะตามใจภูตผีปีศาจเหลืออยู่อีกเลย
• สมาธิ คือ การบังคับตัวเองในด้านจิตใจโดยเด็ดขาด โดยไม่มีช่องทางที่จะตามใจกิเลส หรือเปิดโอกาสให้กิเลสอีกเหมือนกัน
• ปัญญา นั้น คือการทำลายรากเหง้าของกิเลส อันเป็นเหตุให้ตามใจตัวเองเสียโดยสิ้นเชิง ไม่มีอะไรเหลืออยู่สำหรับจะงอกเงยเป็นการตามใจตัวเองได้อีกต่อไป

ความเสื่อมเสียทางศีลธรรมและวัฒนธรรมนั้นมาจากอะไร ถ้ามิใช่มาจากภูตผีปีศาจแห่งการตามใจตัวเอง เรื่องสำคัญและจำเป็นที่สุดสำหรับพวกที่เราตกลงใจกันว่าจะทำการแก้ไขสภาพความตกต่ำในทางด้านจิตใจเพื่อประโยชน์แก่พวกเราเองและแก่โลกทั้งสิ้น

จากธรรมบรรยายอบรมข้าราชการ

ในสำนักงานปลัดกระทรวงยุติธรรมและศาล กรุงเทพฯ

เมื่อวันที่ 20 กันยายน 2494